BEATRIZ HAUSNER - HET GEHEIME LEVEN VAN PLANTEN

(fragmenten)

met penseeltekeningen van
Rik Lina
  
  
Die erg grote leegte

De kamer rechts van de voordeur, waar niemand het bestaan van wist, was bestemd voor het onderbrengen van haar leegte. Daarin was niets dan haar hartvormige lijf met de grote holte binnenin haar buik. Die gaf haar droefheid weer en veranderde steeds van omvang ook al bleef de vorm ervan hetzelfde, alsof die bedoeld was om eeuwig zo te blijven. Iedereen voor wie het een levensdoel was om haar raad te geven, beweerde met grote stelligheid dat de omvang van dat lege lichaamsdeel van haar iets tijdelijks was. De meesten die er zo over dachten waren vrouwen die de Godin dienden, de geheime heerseres van de wereld, wier macht bestond in haar opvatting dat het on-voortdurende de natuurlijke waarheid was.
            In haar zwartste ogenblikken dacht zij over zichzelf: die grote lege holte binnenin haar, dat was haar baarmoeder, dezelfde die haar dochter eens had omvat toen kieming en baring haar leven vulde.

  

Huisgoden
  
De zitkamer leek plotseling een woestenij, alsof alle bewoners zich helemaal hadden uitgeleefd omdat hun haren hun uiterlijk schenen te overheersen. Het was nacht, en zelfs de man die de sleutels van het huis had was op, slapeloos en klaarwakker; hij keek peinzend naar de vreemde plant die midden in de gang groeide. Hij vroeg zich hardop af wat de herkomst van deze plantensoort was. Hij dacht dat het knolvormige plantaardige object wel eens een nieuwe incarnatie zou kunnen zijn van de god Tutunus, van wiens eigenschappen de vroege Christenen hebben gegruwd, maar wiens grenzeloze nut voor de vrouwen van het huis zich steeds opnieuw had bewezen in de loop van de tijd. De vrouw des huizes keek door de voordeur naar binnen. Zij had zich, evenals haar schaduwen, veranderd in een maine-coon-kat, eentje van de gangbare soort, in de hele buurt bekend om haar  hartstochtelijke affaire met de raccoon-man, al had die wel haar reputatie aangetast. Niettegenstaande deze achtergrondinformatie en de vele betekenislagen die dit voorval bezat, was alles wat de huiseigenares van de Rue du Château te berde kon brengen: ‘Daar is, op het aller-ongelegenste moment, een dubbelganger van me, losgeslagen, sekseneutraal.’ Niemand anders in de kamer hoorde haar die beladen woorden uitspreken, want het was algemeen bekend dat ze maar al te graag deelnam aan het geheime leven van planten.



L.Th. Lehmann


Als hij de kamer binnenkomt voelen wij magische kracht onder zijn hoed. Een vlam kan op elk moment gaan branden aan het uiteinde van zijn wandelstok, die hij nu gebruikt als een steunpilaar, alsof hij de trekkracht van de moeder die ons roept om naar een sterker middelpunt te gaan wil weerstaan.

Hij neemt deel aan de tentoonstelling samen met zijn Alida, een moderne Vestaalse van de tempel waarin we de projecten voortzetten van onze voorgangers, doorgaans priesters, geneigd om de mogelijkheden tot vernieuwing af te wijzen binnen de beperkingen die zij erfden van de vaders en hun dochters.

Louis is niet veranderd. Hij blijft dezelfde als degene die ons huis aan de Rue du Château heeft bezocht, terwijl de oorlog woedde buiten het reservaat. Daar kwam hij in het geheim samen met Theo, Emile en Chris, de voornamen van de verwante geesten van zijn jonge jaren: zij droegen de vlam, terwijl verder alles aan de weegschaal bleef hangen. Er waren geboxte lucifers, gedichten en tekeningen, die een onzichtbare hand van de vernietiging redde, voordat hij zich terugtrok in zijn nevenbezigheden.

Jaren lang, zo zeggen de deskundigen, besteedde hij zijn tijd om diep in de wateren van de Middellandse Zee te graven, speurend in scheepswrakken die gezonken waren in andere oorlogen, zeeslagen tegen de vijanden van Theodora, eeuwen geleden. ‘Er was het probleem van Byzantium,’ zegt hij met dat merkwaardige keelgeluid dat landgenoten van Spinoza hebben bij de modulatie van hun stembanden, ‘en later, de aangroei van zeepokken op het hout, zoals te zien was in de een of andere film.’ Zijn stem sterft weg, terwijl zijn blik wordt gericht op een andere tijd, opnieuw het detail van een kop ziende dat gebeeldhouwd is in het loodzware anker, opgedoken van de zeebodem. ‘Op het strand,’ gaat hij voort, ‘vind ik de verhalen waarmee alle verhalen beginnen, de Odyssee, het Gilgamesh epos, het hele zootje.’

Ik weet waar hij het over heeft: zoals van degenen die in de toekomst onze plaats zullen innemen, is zijn huis dat van de geest, waar hij met lichte stap voortschrijdt, ‘schatgravend, met achter hem het gerinkel van glasscherven,  het geklikklak van hoeven,’ en overal thuis waar de muziek van de zee hem heen zal voeren.

Terwijl ik hem in mijn open armen ontvang, hoor ik hem deze woorden uitspreken: ‘Ik zou zo zeggen dat de Witte Godin hiermee te maken had.’

[Citaten uit de Engelstalige bundel Frequently adrift van L.Th. Lehmann en uit The Silent World van kapitein J.Y. Cousteau]  


  
Levensbloed

1. Vita Exsanguinis

Zij was een tijdlang in het huis geweest, bewegingloos, stil, soms dichtbij de dood, al bleef zij de dingen en klusjes doen die men het huiselijk leven noemt. Toen de verhuizers eenmaal vertrokken waren, zat zij lang en hard te piekeren of ze de voorwerpen zou uitpakken die de schipbreuk van haar vorige leven hadden overleefd. Die leken op de artefacten in musea uit de vorige eeuw, die de klinische herinrichtingen, waardoor alle energie uit levende ruimten worden afgevoerd, nog niet hadden ondergaan.

Haar spullen waren ondanks alles dingen die een zorgvuldige catalogisering verdienden. Ze had besloten dat die artefacten, als het ooit nodig mocht zijn, een nieuwe archiveringsmethode vereisten, een classificatiesysteem dat niet was afgeleid van de bestaande systemen, zoals ze gebruikt worden in erfgoedinstellingen die zulke objecten bewaren. Ook haar spullen, voelde zij, waren levenloos gemaakt door overmatige revisie.

Eerst zou er een afbeelding, zoals deze, worden opgenomen: elke afbeelding, ongeacht de voorstelling, bevat namelijk aanwijzingen om het systeem, dat zij van plan was uit te vinden, met informatie te voeden.

Nieuws over een totale zonsverduistering, die in een smalle baan over Azië streek, herinnerde haar eraan dat, zoals altijd gebeurt als je werkt met delen die het geheel van informatie moeten voorzien, één van die delen een ander deel zou verduisteren, wat ook te zien was op de afbeelding die ze voor zich had, en zoals planten ook doen in het geheim. Het is een algemeen bekend feit dat het verduisteren van het ene object door een ander sommige tevoren onzichtbare delen van het genoemde object zichtbaar kunnen maken. Dat beschouwde zij als een essentieel aspect van haar werk als classificeerder.


2. Bloedonderzoek
  
Ze was nog maar net klaar met het uitdenken van dit aspect van het system, toen de afbeelding uit de lijst viel en om haar heen begon te krullen. Ze had er geen rekening mee gehouden dat objecten levend zijn, zodat deze plotselinge verandering van de toestand haar overviel. Onmachtig om meester te blijven over haar omgeving, gaf zij zich eraan over, werd ontspannen, aanvaardend, open. De plant die op de afbeelding stond pakte haar bij de keel, deed haar benen uiteen zodat haar geslacht wat werd ontbloot. Het was een mannelijke plant. Dat wist zij door zijn kracht en ook door de geur, tegelijk bekend en vreemd, die zijn gezwollen lid verspreidde. Ze hief haar armen op om haar overgave aan zijn macht kenbaar te maken en sloot haar ogen.


3. Transfusie

Al zou je dat van de afbeelding niet hebben gedacht, toch werd zij op haar rug geduwd. Met zijn krachtige greep hield hij haar zo, en dwong haar om de illusie in en uit te gaan. Ze vond die toestand aangenaam, want het maakte zijn tong mogelijk om voor de hare te spreken.

‘Op is op, en dood is dood,’ had hij gezegd, toen zij hem het levenseinde van de raccoon-man had verteld, dood gemaakt en op straat liggend bij de bocht, helemaal gaaf hoewel levenloos.

Zij schikte zich in zijn woorden en aanvaardde de waarheid. Ze opende haar ogen terwijl de plantaardige aanwezigheden zich weer terugtrokken in hun lijst. De wereld keerde terug naar zijn gebruikelijke orde. Toen ze opstond om de kamer te verlaten, klonk er een stem die deze bekende woorden zong:

En steeds denk ik terug aan de liefde die je legde op mijn tafel.
Ik zei je nog dat je niet rond moest blijven lopen in het donker ...
Ja, ik zei je nog dat het licht steeds aan en uit blijft gaan ...
  


De suite van de orgasmes

Dat waren de meest verborgen, maar toch ook de meest geliefde kamers van het huis. Er waren vele bijzonderheden, maar zelf was zij vooral gesteld op hun mysterie, en niet op een volledige onthulling en beschrijving. Wat zeker was is dit: alle orgasmes waren strikt van hem, en elk orgasme was verschillend van vorm. Soms waren ze van vloeibare huid. Dan weer waren ze als het geruis van het universum, een constante vloed van zaad. Als ze explosief waren, bij zeldzame gelegenheden, en alleen in onverwachte geografische plaatsen, kabbelde zijn buik mee met zijn genot, dat zij altijd beschouwde als het hare, daar het van haar vroeg om zijn emoties te openen, en zijn wezenlijkheden, die spookachtig waren en ook weer niet, los te maken.



Het begin van de taal

 Op de muur van de vestibule van het huis aan de Rue du Château was dit citaat uit Ovidius’ Fasti geschreven:

Toen de nacht voorbij was en de hemel eerst begint
Te blozen en vogels kwelen aangeraakt door dauw,
En de slapeloze reiziger zijn half opgebrande fakkel neerlegt ...

Hoewel ze er duizendmaal langs was gelopen, had zij, vreemd genoeg, nooit de moeite genomen de tekst te lezen, aannemend dat die geschreven was in een taal die van de hare verschilde. Het was een taal van beelden en symbolen, die zij pas nu, nadat een lange periode van overgang was voorbij gegaan, kon begrijpen.

De verwelkomende boodschap ervan, de smachtende toonzetting van de Latijnse stem die door het Engels heen klonk, gaf deze poëzie een gevoel van het eeuwige, en deed haar denken aan Rimbauds ‘Klinkers’.

In het lint van die woorden zat veel verborgen, onder meer de betekenis van data, het begin van maanden en jaren van geluk die zich aankondigden.

Plotseling voelde zij zich thuis in de wereld, misschien voor de eerste maal sinds een aantal eeuwigheden, en ze dankte de onzichtbare hand die de openbaring op de wand had aangebracht. Ze nam die tot zich en zei tot zichzelf: ‘Twee april, Engelendag’.

Vertaling uit het Engels: Laurens Vancrevel

______________________________
 Beatriz Hausner is dichteres en poëzievertaalster in Toronto. Haar meest recente bundels zijn The Seamstress and the Living Doll (Mantis Editores, Tlaquepaque, Mexico, 2012) en Enter the Raccoon (Bookthug, Toronto, 2012). Haar gedichtencyclus De ideale man gedichten verscheen in 2010 in Nederlandse vertaling bij Brumes Blondes te Bloemendaal.

Rik Lina is tekenaar en schilder in Amsterdam en Figueira da Foz. Hij exposeerde in 2013 leporello’s en kakamono’s bij Arttra Gallery in Amsterdam, en in 2012 in het Museu Municipal de Espinho in Portugal. In 2012 verscheen van hem het boek Multiversum, een overzicht van eigen werk (uitgegeven door KadeKunst, Amsterdam).