vertaald
uit het Spaans door Laurens Vancrevel
DE POORT
Vast stond dat
er een wachter was bij de Poort,
maar de Poort
was onzichtbaar. Aan beide zijden van de Poort
stonden geen
muren noch mannen om daar de wacht te houden.
Kilometers er
omheen, ten noorden, noch ten zuiden
noch ten oosten
noch ten westen noch in het midden
waren er
schildwachten, wachttorens, niets van dat alles.
Aan de horizon
zonder poorten of muren of bomen
was er geen
geluid te horen van mens of dier.
Alleen de
stilte was te horen, een stilte van kruipgras,
een stilte van
binnen en van buiten, die de vlakte over ging
als gekreun van
voorheen, als een ledig heden,
als iets
onbeschrijflijks dat op het punt staat
te gebeuren.
Vast staat dat
iemand gezegd had aan de wachter
dat hij
toezicht ging houden op de man van de Poort. Maar omdat hij
de man van de
Poort nooit gezien had, zomin als de Poort,
begon hij te
vermoeden dat de Poort slechts de naam was
van een plaats,
een open ruimte in de lucht, een leemte die liep
van de grond
tot de hemel waar niemand door naar binnen kwam of wegging.
Je kwam door de
Poort niet in de Zone van de Stilte
noch in het
dorp met de gouden tegels, noch op de weg
naar de grens
noch op de paden naar de Sierra Madre
noch naar een
deur die was aangetast door de wind.
Een vreemde
eenzaamheid die kleefde aan de stenen en de cactussen
doortrok het
landschap dat iets leek te stamelen.
's Nachts was
het er koud. Of buitengewoon warm.
Of bodemloos
duister wat leek
op een mensenloze
duisternis.
Totdat de
Poort, die vervloekte Poort,
die
vermoedelijk niet bestond, die niemand had geopend,
plotseling naar
alle kanten tegelijkertijd open ging.
ER ZIJN TUINEN DIE GEEN LAND HEBBEN
Aan
Georges Schéhadé
Er zijn tuinen
die geen land hebben,
ze zijn alleen
met de lucht,
zonder wortels,
zonder schaduw en zonder vleugels
die dolen,
alleen, en onderweg
laten zij hun
groene armen los,
hun bloemen,
hun sleutels en hun vogels,
net als de
veren van de quetzalvogel
doorkruisen zij
heuvels en kristallen
pupillen,
eenzaamheden
als dansende
dahlia's,
als komma's bij
een woord
praten zij
steeds in zichzelf,
er zijn bloemen
die net als menselijke wezens
lieflijker
lijken
wanneer ze gaan
sterven,
er zijn bloemen
die zoals honing
vloeibaar vuur
zijn,
omdat er zonder
bijen geen paradijs is.
Er zijn
cactussen als groene vingers,
bomen die 's
nachts wandelen,
besprenkeld
door transparante hoveniers,
die hebben geen
aarde nodig:
je ziet ze maar
eenmaal in je leven
en dan
verdwijnen ze;
er zijn lelies
met rode randen, dronken van dageraad,
planten die
dromen van een gouden ontwaken
en die dan
plotseling opengaan,
en als de zon
opkomt sluiten ze zich,
als zij zich
oprichten dromen zij
dat zwarte
tulpen hen wiegen;
er zijn tuinen
die ter wereld komen en sterven
samen met ons,
zonder ons,
als een gegons
of als een menselijke stem,
er is een
koning van goudstukken die zit in de schaduw van een es,
er is een witte
bloem die groeit in de omsloten hof
van het
voorbije, alleen de regen kan haar geheim ontsluiten,
er zijn ogen
die geen land hebben,
er zijn
opgesloten bloemen
die bevrijd
worden door een lichtstraal,
er zijn
visioenen die nooit uitkomen,
er zijn
narcissen en harten die geen tuin hebben,
er zijn liedjes
en lichamen, die geen land hebben.
DE TIJD VAN DE MOORDENAARS
'Voici
le temps des assassins'.
Arthur
Rimbaud, Illuminations
Waarheen ga je,
reiziger met je lichte ogen,
ver van de
gezondheidsautoriteiten
die je achtervolgen
alsof je verdacht bent
van het begaan
van alle wandaden van liefdebreuk?
Waarheen begeef
je je op deze pijnbank van vervoer
die met zijn
menselijke lading recht op de dood af rijdt?
Op de vlucht
voor de handelaars in zonnebloemen,
die krachteloze
bevelen uitkramen
en die zielloze
seks bedrijven,
waarheen ga je,
deserteur van jezelf,
in deze kooi
die kuddes
arme sloebers
vervoert?
Ga je nu, de
liefde beu, donkere lijven verleiden
met het snelle
ritme van een dronken worm?
Koopman in
wapens, koffie en mensen,
ga je misschien
naar de Hoofdstraat
om de
springlevende poëzie van de straatjongens te zien
die de liefde
bedrijven in de regen?
Ben je soms op
zoek naar de altaars van de generaals
van het
mensenoffer om te kunnen schijten op smerissen
die op de muren
berichten aan hun bazen schrijven
met mensenbloed,
en die onderwijl jonge meisjes arresteren
om hun harten
te stelen in nachtelijke rituelen,
terwijl de
heilige vulkaan zijn gaszuilen uitstoot naar de hemel?
Zoon van
kapitein Rimbaud, die nooit terugkeerde naar huis,
en van de
'weduwe'-boerin die nooit glimlachte,
bevrijd het
leven van degenen die de aarde kwellen
met alle
soorten van lawaai! Bevestig
in jouw
krabbels dat de tijd van moordenaars
een muur van
poëzie moet bouwen!
Bevrijd de
vrijheid
van degenen die
zich dat begrip toe-eigenen,
en in tegendeel
geboden en belastingen opleggen,
gevangenissen
en dwangbuizen
uit naam van de
gerechtigheid en de economie!
Maak, in deze
tijd van moordenaars, de vrijheid vrij!
SCHADUWEN EN VERDER NIETS
In deze nacht
vielen de schaduwen
van de bomen en
van de vlinders omlaag,
de schaduwen
van vogels die niet vlogen
in de lucht van
de gele herfst,
de schaduwen
van de steekvlammen van de zon
vielen omlaag
in een grote vuurzee.
De hele nacht
droomde de god van de gouden ogen
binnen in mij,
en ik zag hem niet.
Totdat ik
wakker werd in het duister van mijn kamer.
En mijn
kinderogen konden zoveel licht niet bevatten,
zoveel materie,
zoveel schaduw,
zoveel liefde,
zoveel wonderen,
zoveel
ontgoocheling.
ARTAUD IN HET GEBERGTE VAN TARAHUMARA
In deze bergen
zijn er stenen die spreken,
die de muziek
van de lucht echoën
in deze
ravijnen zijn er klanken van edelsteen,
die iets hebben
van bomen die men omhakt
in dit gebergte
zijn er lippen van water
die het lied
van de drooggevallen stromen zingen
op deze rotsen
zijn er groene schaduwen
die niemand kan
open trekken behalve de hoge wolken
op deze klippen
heerst een stilte
die meer mensen
doodt dan honger of koude
als het vast
staat dat dit gebergte denkt
dan is het mij
aan het bedenken
als het vast
staat dat deze tekenen spreken
dan zijn ze
bezig te spreken tot mij.
in deze bergen
zijn er rotsen
die het lied
van de andersheid echoën.
NIET ALLES
Aan
Norman Manea
Niet alle
sterren zijn vurige engelen
niet alle
rivieren bereiken de zee
niet alle regen
is kristalhelder
niet alle
honger is de beste saus voor de wereld
niet al wat
tanden heeft zoekt een ander om te verslinden
niet alle
buiken zijn de poort naar het paradijs
niet alle
dromen kunnen ontwaken
niet alles wat
ik zeg staat vast.
Homero Aridjis 80
Homero
Aridjis geldt als een van de meest
geliefde Mexicaanse dichters sinds hij in 1960 debuteerde. Zijn werk is
vertaald in vele talen, ook in het Nederlands. Hij nam verschillende malen deel
aan het dichtersfestival 'Poetry International' in Rotterdam.
Behalve
dichter, is Aridjis een hartstochtelijke strijder tegen de vernietiging van het
natuurlijke milieu in Mexico. Hij publiceert daarover geregeld opiniestukken in
The New York Times en The Huffington Post. In 1980 richtte hij het collectief
'Grupo de los Cien' op, een groep schrijvers en kunstenaars uit vele landen,
die pleit (soms met succes) voor het herstel en behoud van de natuurlijke
evenwichten in de ecosfeer van de aarde.
Op
4 april 2020 wordt Homero Aridjis 80 jaar
De zes gedichten, die door Laurens Vancrevel werden vertaald, zijn afkomstig
uit de bundel Del cielo y sus maravillas, de
la tierra y sus miserias, Fondo de
Cultura Económica, México D.F., 2013. Het Moment publiceerde al eerder poëzie van Aridjis.
