BREYTEN BREYTENBACH - TWEE SCHEMERAVONDZANGEN



Vertaald uit het Afrikaans door Laurens Vancrevel
Met een gouache van de dichter


De gedanste dans

dit blijft mij bij:
dat alles zomaar normaal was
dat er niets was om achter te houden
dat jij je aan mij gegeven hebt
in het vertrouwen
samen verder te reizen
al was de bestemming een verrassing
of nooit bereikt
dat ik niet genoeg van je
kon krijgen
mijn beschermende, zacht kermende samenreisengel

dit blijft mij bij:
dat ik mij kon weggeven aan jou
de treden al opgaand
achter de verleiding van je lijf aan
naar de koesterplekken van onthulde dromen
dat daar een open venster was
zoals de ruimteloze stremming van een interieur
maar geen grenzen
maar slechts met de nacht van je zuchten als begrenzing
van de gedanste dans

dit blijft mij bij:
het vertrouwen ontvouwde zich vouw na vouw
tot in de geheime zoete plekjes
van je vrouwzijn
dat die zo zacht waren met de vreugden van pijn
hoe jij toen je hand op mijn slagader heb gelegd
om mijn hart te voelen murmelen en stampen
hoe jij mij ten huwelijk vroeg
wat vanzelf sprak
al was alles vreemd zoals bij een eerste keer
en de bestemming een verrassing
of nooit bereikt

dit blijft mij bij:
de gaaskleurige hemel
onzichtbaar vol vogels en sterren
en verwachtingen en woorden
de zeven sluiers van je dans
hoe we konden onthouden wat we nooit hadden gekend
de kaarsvlammetjes in de wijn
de anonieme schilders aan de wanden
om wat altijd weer verloren gaat trillend na te bootsen
de kloppende plattegronden van vreemde bekende steden
vouw na vouw van onthouden op onthouden
van bekende vreemde straten

dit blijft mij bij:
dat onze werelden geworden en verstrengeld zijn
als vleugelslagen
zonder doel en vrij van bestemming
dat de ontwenning was als rode glasscherven
bij de aankomst
dat we die hebben overvleugeld
zoals het altijd had moeten zijn
vanuit de diepere bestemming van begeerte

vanuit de diepere bestemming van begeerte
blijf je bij mij


*


Mijn vrienden

mijn vrienden geloven niet meer in vrede /
mijn vrienden wonen in zolderappartementen en achterhuizen /
ze hebben boekenkasten en ingelijste foto’s van raven aan de wand
en dikwijls oudbakken gedichten in hun laden, dikwijls
hangen ze vlaggen of banieren uit
over de hekken voor de ramen
maar ze zijn de utopiebeteutering moe /
mijn vrienden wonen in Barcelona en Bamako
en Bombay en Boedapest en Bloemfontein en Beijing
en Brackenfell
en ’s avonds luisteren ze naar ballades
van ontnuchtering /
mijn vrienden zijn acteurs en reizigers en ze bezitten paraplu’s
en toen ze nog jong waren hadden zij hartstochtelijk lief
en nu vegen zij hun mond
af als ze in en tempel de zoom
van een heilige relikwie moeten kussen /
mijn vrienden hebben schoenen aan en ze denken
diep na over de  verborgen betekenis van de bewegingen
van bergen / in de nazomer
drijven ze op hun rug in de zee en kijken ze
naar de wolken die overdrijven / mijn vrienden
drinken koffie /
mijn vrienden hebben rimpelige poesjes en verweerde piemels
(dat maakt ze timide bij de liefdesdaad) /
ze vinden het leuk om goudvissen te voeren
en te zien hoe hun bekjes door de waterspiegel breken
om vrijheid op te slokken
en de maan uit te spuwen /
mijn vrienden hebben rugpijn /
mijn vrienden lezen de verhalen van Julio Cortázar /
mijn vrienden liggen onder grijze stenen in begraafplaatsen van Beira
en Bandung en Bologna en Blantyre
en onder het zand en de wrakken in Bandiagara / veel
van mijn vrienden zijn allang dood
en de as van sommigen is in rozengaarden
uitgestrooid en anderen kloppen
tegen de deksels van de kisten en houden niet van mollen /
mijn vrienden hebben het contact
met hun kinderen verloren /
mijn vrienden worden kwaad /
mijn vrienden hebben een bijzondere en moeilijke relatie
met de nachthemel
vooral als de kleur ervan karmozijn is /
mijn vrienden van Brisbane en van Belgrado
en van Bagamojo en Bahia en Bitterfontein
schrijven soms hun gedachten op
en maken lijsten van hun vrienden
die ook weten precies zoals zij nu weten
dat de wereld er niet is om veranderd te worden /


______________________________ 

Breyten Breytenbach (*1939) verdeelt zijn tijd tussen schrijven, schilderen en het begeleiden van het door hem gestichte Gorée Institute op het eiland Gorée nabij Dakar, Senegal. Door dat internationale instituut wordt de culturele samenwerking op het Afrikaanse continent bevorderd. In 2007 verscheen van hem bij uitgeverij Podium De windvanger, tweetalige keuze (Afrikaans/Nederlands) uit zijn poëzie, geschreven tussen 1964 en 2006. In 2013 werd op Het Moment een vertaalde keuze uit bundel Katalekte (Kaapstad, 2012) geplaatst. De oorspronkelijke Afrikaanse tekst van “Twee schemeravondzangen” is opgenomen in de recente bundel Vijf-en-veertig skemeraandsange uit die eenbeendanser se werkruimte (Human & Rousseau, Kaapstad, 2014). Breytenbach woont en werkt in Girona, Spanje.